Hipnoz Nedir?

Hipnozun ne olduğu ve ne olmadığı ile ilgili onlarca farklı teori vardır. Hepsi bilimsel çalışmalara nöroloji değerlendirmelere ve laboratuvar çalışmalarına dayanmakta ve farklı bakış açılarından farklı görüşler öne sunmaktadırlar. Allahtan ben bir uygulayıcıyım ne olup ne olmadığı değil divanıma uzanmış ve yardım istemiş bir insana en etkili nasıl yardımcı olabilirimi tecrübe ederek ve o güzel bilimsel makaleleri araştırıp okuyarak öğreniyorum. Peki, hipnoz bir insana nasıl oluyorda yardımcı oluyor ve o kişi sınav kaygısı yaşarken sakinleşiyor, yükseklik korkusu, uçak fobisi varken bunları yenip hayatını daha kaliteli bir şekle getirebiliyor.

            Bunun cevabı kısaca şudur: bir insan eğir yanlış bir tecrübe veya yanlış bir bilgi ya da şansızlık sonucu bir travma yaşamış ise yaşadığı şey onun hayatını tehlikeye atıcı bir unsur olduğundan dolayı zihni onu o olaya yaklaştığı zaman veya o olayı andırıcı, hatırlatıcı veya tetikleyici unsurlar karşısında koruma refleksine girer. Ne demiştik başta zihnimiz bizi korumakla yükümlüdür biz istemesek bile. Şuna bir örnek vereyim size: araba sürerken ölüm haberi almış ve bundan duygusal olarak çok etkilenmiş olan bir insan araba ölümü ve o günü hatırlattığı için araba fobisi geliştirebilir. Başka bir örnek sanırım bu da bende başlıyor: çok sık uçak yolculuğu yapan ve bundan rahatsızlık duyan birisi uçak fobisi geliştirebilir. Ya da sınavlarda ailesinin yüksek beklentilerini karşılayamayacağından korkan bir çocuk sınav kaygısı yaşayabilir.

            Hipnoz bu insanlara nasıl yardımcı oluyor peki? Açıklayalım; şöyle bir düşünün tamamen korunaklı bir ortamda size hiç zarar gelmeyecek şekilde ne isterseniz yapabilecek ve deneyebileceksiniz bunu gerçek olarak algılayacaksınız kokusu ile duyguları ile tadı ile yani tüm duyu organlarınıza hitap edecek ama hiç zarar görmeden durdurabilecek, değiştirebilecek yani tüm kontrol sizde olacak. Böyle bir ortamda tecrübe ederek gerçek hayattakine hazır olabileceksiniz. Benzetme yapmak gerekirse pilotlar önce simülasyonda uçuş gerçekleştiriyor sonra gerçek uçakla uçma deneyimine başlıyor. Hipnoz en gerçekçi simülasyondan daha gerçekçi. Gerçek hayatta tecrübe etmekten çekindiğiniz, mümkün olmayan şeyleri burada tecrübe edip bir pilot gibi hazırlanıp zamanı geldiğinde gerçeğiyle rahatlıkla yüzleşebilirsiniz. Ve zihniniz bunu defalarca yaptığınız ve zarar görmediğiniz için sizi alarma sürüklemeyecek ve gayet rahat bir şekilde gerçekleştireceksiniz.

            Kulağa çok hoş geliyor değil mi, zihnimizin öyle bir yapısı var ki gerçek ile hayali ayırt etmekte oldukça zorlanıyor ve duygusu kalıyor. Mesele şöyle düşünün bir rüya gördünüz bu güzel bir rüya olsun ve uyandınız ne hissedersiniz? Tabi ki de mutlu. Peki, kötü bir rüya gördünüz ve uyandınız duygunuz ne olurdu tahmin etmesi çok da zor değil depresif. Peki, soru şu bunun rüya olduğunu biliyorsunuz peki neden etkisinde kalıyorsunuz. Cevap çok kolay bilinçli zihnimiz onun rüya olduğunu biliyor ama uyurken onu gören zihnimiz bilmiyor tüm duyu organları ile onu hissetti o yüzden onun için gerçek biz uyanınca yatağımızda yattığımızı gördüğümüzde düşünerek rüyaymış deriz. İşte hipnoz da bu şekilde gerçeğe yakın tecrübeler ile insanların yüzleşmekten korktukları ile yüzleşmelerini sağlar ve bu da zaten bilişsel davranışçı terapi'nin temelidir.

            Hipnozun ne olmadığına bakalım bir de sizinle. Hipnoz ile ilgili bana sorulan sorulardan yola çıkarak bununla ilgili yanlış bilinen mitlere açıklama getirmek istiyorum. Mesela öncelikle birisi hipnozdan nasıl uyandırılır? Ya da hipnozdan uyanmama gibi bir durum olur mu? Bunlara cevap çok basit hipnozda olan birisini uyukuda olan birisi olarak düşüne bilirsiniz en ağır hipnoza aldığınız birisi dahi 10-15 herhangi bir telkine maruz kalmaz ise kendiliğinden uyanır bir şey yapmanıza gerek kalmaz. Hipnozdan uyanamama gibi bir durum şimdiye kadar ne okudum ne de tecrübe ettim  farz edelim ki hipnoz yapan kişi kalp krizi geçirdi ve öldü (Allah korusun o biziz) hipnozda olan kişi kendiliğinden uyanır veya uyanmak istememe gibi bir durum olmaz telkin olmadığı zaman kendiliğinden uyukusunu alınca kalkacaktır.

            En çok karşılaştığım sorulardan birisi de hipnoz ile birisine istemediği bir şeyi yaptırabilirmisiniz? Bu soru biraz çetrefilli bir şey çünkü biliyorum ki soğuk savaş zamanlarında hipnoz kullanılarak çeşitli deneyler yapıldı bunun ile ilgili ama bunlar çok ciddi deneyler ve yoğun çaba ve katılım gerekli ve ayrıca birisini o istemeden hipnoza almanız neredeyse mümkün değil ilerleyen bölümlerde okuyacaksınız ki hipnoza girecek kişinin size dikkatini vermesi lazım. Dikkatini vermediği sürece çok mümkün gözükmüyor. Birisine istemediği bir şeyi yaptırma konusuna gelince hipnozda istediğiniz derinliğe gidin ne isterseniz yapın o anda hipnozda olan kişinin yine de uyanık olan bir tarafı vardır ve onun görevi zihnin ve vicudun bütünlüğünü korumaktır. Bunun en güzel örneği annelerde görülmektedir. Top atılsa uyanmayan anne bebeğinin nefes değişikliğine uyanıyor yani anne uyurken bile bebek sesi ile top sesini ayıet eden bir şeyler aktif. İşte hipnoz altında da normalde yaptıramayacağınız bir şeyi birisine yaptırmak çok güçtür.

            Dikkat ediyorsanız imkansız demedim. Maalesef gerçek hayatta olduğu gibi birisin bir davaya inandırırsanız her şeyi ona yaptırabilirsiniz. Derin meseleler belki tecrüben arttıkça bu konuda ayrı bir kitap yazarım sadece bu konuya özgü o yüzden kısa kesip sizi biraz merakta bırakıyorum.